Blog
De vrouwe van Voorne en de graaf van Holland
Geplaatst op 10 augustus, 2013 om 9:05 |
Catharina van Durbuy, vrouwe van Voorne, vrouwe van Teijlingen en burggravin van Zeeland, trouwde in 1280 met Albert van Voorne (overl. 1287). In 1297 hertrouwde ze met een andere edelman, die in Holland en Zeeland een zeer belangrijke rol heeft gespeeld: Wolfert I van Borselen. Wolfert was een intrigant, die graag zijn machtsgebied vergrootte. In 1290 keerde hij zich tegen de bij het 'gemeene volk' immens populaire Hollandse graaf Floris V. Samen met zijn oudste zoon sloot hij zich aan bij de graaf van Vlaanderen. Boze tongen zouden kunnen stellen, dat hij, als het op het verraden van vrienden en bondgenoten aankwam, een voorbeeld heeft genomen aan 'der keerlen god' (de god van de boeren). Zo wisselde Floris in januari 1296 zijn (goed betaalde) Engelse sympathieën in voor steun aan de koning van Frankrijk. Het was niet voor het eerst dat graaf Floris van kamp wisselde; wel voor het laatst. Want nog hetzelfde jaar werd hij vermoord door zijn eigen edelen, Gijsbrecht IV van Amstel, Herman VI van Woerden en Gerard van Velzen. Oorspronkelijk zou het drietal niet van plan geweest zijn om Floris te vermoorden, maar om hem aan de koning van Engeland uit te leveren. Wolfert I van Borselen zou niet bij het complot betrokken zijn geweest. Hij werd aangewezen als één van de twee regenten van de in Engeland opgevoede zoon van Floris V, Jan I van Holland. Na een conflict met het stadsbestuur van Dordrecht werd Wolfert van Borselen in 1299 vermoord. Naar werd gezegd, bij een mislukte poging om graaf Jan I naar Zeeland te ontvoeren. Catharina kon zich overigens ter nauwer nood uit de benen maken bij de lynchpartij. Nog hetzelfde jaar stierf het Hollandse huis met de dood van de 15-jarige graaf Jan van Holland uit. Herman VI van Woerden (ca. 1240 - 1303/04) zou overigens getrouwd zijn geweest met ene Elizabeth van Amstel. Zijn eerste echtgenote was de dochter van Hildegonda van Voorne. Gerard van Velzen zou op zijn beurt weer getrouwd zijn geweest met Machteld van Woerden, een zuster van medesamenzweerder Herman van Woerden. Met andere woorden: Herman van Woerden is de zwager van zijn belangrijkste medesamenzweerders (er was ook nog een aantal medeplichtigen). Gijsbrecht van Amstel was overigens de kleinzoon van een rond 1230 geboren Herman van Woerden. (Om de ongezonde familiebanden tussen het drietal te illustreren: voorganger Herman V van Woerden was ook al getrouwd met een van Amstel; Clementia Badeloch [ook wel: Badeloch Clementia] van Amstel; dochter van een eerdere Gijsbrecht van Amstel.) Volgens een alternatieve theorie speelt het verraad aan de koning van Engeland geen rol bij het complot tegen de graaf. Floris V had namelijk de gewoonte om elke vrouw, die hem beviel als de zijne, te beschouwen. Anders dan veel van zijn collegaheersers, beperkte hij zich niet tot vrouwen uit de lagere standen, maar zag hij er geen enkel bezwaar in om de onwillige echtgenote van één van zijn belangrijkste leenmannen met geweld te nemen. De gewelddadige verkrachting van Machteld van Velzen (geboren van Woerden), die, enkele jaren na de schanddaad, om die reden in 1296 zelfmoord zou plegen, zou voor de door ongezond ingewikkelde huwelijksbanden met elkaar verbonden Gijsbrecht van Amstel, Herman van Woerden en Gerard van Velzen aanleiding zijn geweest om, tijdens een valkenjacht, met de er naar hartenlust op los verkrachtende graaf af te rekenen. (Moderne historici geven de voorkeur aan een Engelse samenzwering als wraak voor het overlopen naar de Franse zijde.) Catharina van Durbuy (van wie alleen de sterfdatum bekend is) zou overigens een afstammeling zijn geweest van "de grote Herman van Woerden" (inclusief de moordenaar zijn er 6 Hermannen van Woerden geweest). Kortom: Catharina van Durbuy (van Voorne en van Teijlingen) was waarschijnlijk verwant aan de moordenaars van Floris V. Wegens gebrek aan harde bewijzen doen moderne historici er een beetje moeilijk over, maar zelfs een vrome kinderboekenschrijver als Johan Been deed geen enkele moeite om te verbloemen, dat de uit het Huis van Woerden stammende Catharina van Durbuy de titel vrouwe van Teijlingen (en het bijpassende kasteel) in bed zou hebben verdiend; als maar al te gewillige minnares van Floris V. Graaf Floris zou zelfs een buitenechtelijke zoon bij haar hebben verwekt. (En dan te bedenken dat ze genoemd is naar een heilige, die, liever dan haar maagdelijkheid, haar leven verloor.) Haar zoon Gerard van Voorne, bijgenaamd 'het kind van Voorne', was op 12-jarige leeftijd getuige van de moord. Ondanks zijn jonge leeftijd heeft hij zich verdienstelijk gemaakt bij de vervolging van de hoofddaders en hun medeplichtigen van een misdaad, die door de een als de eerste politieke moord in Nederland wordt gezien en door de ander als een meer dan verdiend gevalletje eerwraak wordt beschouwd. Vier van hen zouden in de haven van Den Briel zijn gearresteerd. Toen ze op het punt stonden om op de boot naar Engeland te stappen. |
Categorieën: Ditjes & Datjes
Categorieën
/