Blog

« Terug naar Blog « Oudere post | Nieuwere post »

De bril van keizer Nero en de naam van Den Briel

Geplaatst op 11 maart, 2014 om 5:58
Op 8 december 1942 plaatste De Telegraaf een artikel met de titel 'Wat zegt een Plaatsnaam? Alva's Bril". Het artikel is grotendeels gewijd aan de toen zeer populaire mode om plaatsnamen met een zeer ver gezochte taalkundige theorie te koppelen aan een Romeinse herkomst. Zo zou Amersfoort niet Amersfoort heten, omdat het aan een doorwaadbare plaats (of voorde) ligt in de rivier de Eems, die oorspronkelijk de Amer heette. Nee, de naam, waarvan de oudste vermelding uit 1208 dateert, zou door de Romeinen 'Amor Fortis' (hechte liefde) zijn genoemd. En dat terwijl de Romeinen al in de 4e eeuw het noordwestelijke deel van hun rijk hadden opgegeven.

M.G. Emeis Jr. betreurt het, dat ook één onzer meest roemruchte stadjes niet aan deze mode is ontkomen. "Brielle zou zijn naam ontlenen aan de Helius (compleet: Breede Helius, De STEEG), een door Plinius en Tacitus genoemd stroompje daar in de buurt. "Concurrentie bleef helaas niet uit, want Hellevoetsluis eischte den Helius als naamgever voor zichzelf op..."

Emeis Jr. ziet meer in een de in 1729 door door van Alkemade gedebiteerde stelling, dat Den Briel is genoemd naar een "zeer klein werktuig, dat op de neuze gezet tot een bekwaam en klare uit- en doorzigt werd gebruikt." Het bewijs van deze taalkundige herkomst wotdt gevonden in het rijm 'Op de eerste april/Verloor Alva zijn bril'. Niet voor niets dichtte de grote Hollandse puntdichter Constantijn Huygens (1596 - 1687 - KLIK HIER) over de bevrijding van Den Briel:

Nu houd ik 't met den naam, die op den neuze klemd.
Dat werde Filips gewaar, die door mijn brilleglazen
Al vroeg zijn avond-uer, en hope 't er nog zouw razen
Om Hollands vrijheid, las.

De Telegraaf was tijdens de de bezetting een zeer Duitsvriendelijk krant. Niet voor niets mocht de krant in de periode 1945 - 1949 niet verschijnen. Het is dan ook curieus om te lezen met welke woorden Emeis Jr. zijn tekst besluit en dat ook nog eens een keer vlak na het puntdicht over de in Den Briel verworven Hollandse vrijheid: "Een volgend keer treden we uit deze duisternis in het licht." Alsof deze medewerker van de foute Telegraaf de Duitse bezetting niet zo erg waardeerde.

Dat Den Briel naar de bril genoemd zou zijn lijkt me onzin. Hoewel Keizer Nero bij gelegenheid gebruik maakte van een brilachtige constructie met glazen van smaragd, zou het gebruik van lenzen om het gezichtsvermogen te verbeteren pas rond 1280 in Italië gemeengoed zijn geworden voor mensen, die rijk genoeg waren om zich zou iets te kunnen permitteren. En het verre Hollandse Den Briel heette toen al Den Briel, terwijl voorganger Oudenbriel al lang van de aardbodem was weggevaagd.

Het alleen in het Nederlands gebruikte woord bril zou overigens verwijzen naar het kijkhulpje van Nero. Smaragd is een variëteit van het mineraal beril. 

Anno 2014 zijn de wellicht bijziende keizer en zijn tweede vrouw in Den Briel nog niet vergeten. Er lopen twee hondjes rond, die Nero en Poppaea heten. De honden hebben vooralsnog geen voorbeeld genomen aan de (in haar geval waarschijnlijk noodgedwongen) liederlijke leefstijl van hun naamgevers.

Categorieën: Ditjes & Datjes

Plaats een reactie

Oeps!

Oops, you forgot something.

Oeps!

De woorden die je hebt ingetypt komen niet overeen met de opgegeven tekst. Probeer het nogmaals.

574 reacties

Antwoord <a href="https://www.replicagg.co.uk/Gucci/mens/" alt="replica gucci mens sneakers">replica gucci me
12:07 op 30 maart, 2019 
Let all bitterness, and wrath, and anger, and clamour, and evil speaking, be put away from you, with all malice: And be ye kind one to another, tenderhearted, forgiving one another, even as God for Christ's sake hath forgiven you." In other words we can manage our season's.

Categorieën

x

/
Lightbox image