De oorlog der stadsharten

Augustus 2016 zal de geschiedenis ingaan als de maand waarin winkeliers uit Spijkenisse (de circa 72.500 inwoners tellende zelfverklaarde hoofdstad van Voorne-Putten) publicitair de oorlog verklaarden aan het op het eiland IJsselmonde gelegen Hoogvliet; een zo'n 34.000 inwoners tellend, afgelegen stadsdeel van Rotterdam. 

Wat was de aanleiding voor de 'tiffy' tussen de aan de Oude maas gelegen overbuurmannen? Wel u moet weten dat Spijkenisse in 2010 heeft besloten om de oude kern van het voormalige vissersplaatsje op te ruimen en een nieuw stadshart te ontwikkelen. Spijkenisse nam er dan ook danig aanstoot aan toen op de Blauwe Borden langs de weg (voorheen: ANWB-borden) ineens de aanduiding Hoogvliet Stadshart verscheen. U moet weten dat men in Spijkenisse het idee had, dat men, door al die miljoeneninvesteringen, het alleenrecht op het woord stadshart had verworven. En nu maakte Hoogvliet ineens goede sier met dit aan Spijkenisse toebehorende woord! Een schandaal...

Groot was de verontwaardiging van een woordvoerder van de Spijkenisser winkeliers die zelf het woord Stadshart aan de naam van een (ook in het centrum van Hoogvliet vertegenwoordigde) winkelketen heeft geplakt. "Zij gebruiken wel onze naam. Dan zou ons stadshart óók op de ANWB-borden moeten staan. Ik vind dit maar raar allemaal.'' 

Voor de goede orde: de door deze middenstander gewraakte blauwe borden worden sinds 2013 door de Nationale Bewegwijzeringsdienst geëxploiteerd. En er is niks raars aan als andere plaatsen ook gebruik maken van een kennelijk in de jaren 80 van de vorige eeuw gecreëerd synoniem woorden als binnenstad en centrum. Temeer, daar het gewraakte woord nooit als merk is aangemeld. 

De keten waar de boze ondernemer aan is verbonden is ook vertegenwoordigd in het Hoogvlietse stadshart.

Wie googelt op de combinaties HOOGVLIET en STADSHART en SPIJKENISSE en STADSHART ziet, dat de gemeente Rotterdam en de (inmiddels in Nissenwaard opgegane) gemeente Spijkenisse een jaar voor was met het publiceren van plannen voor de bouw van een nieuw stadshart voor de deelgemeente Hoogvliet. Daarbij komt dat het Stadshart van Spijkenisse veel vaker wordt aangeduid als Winkelhart Spijkenisse. De in 2016 door de op 12 augustus 2015 opgerichte Stichting BIZ Stadscentrum Spijkenisse opgezette officiële website voor het stadshart van Spijkenisse heet zelfs winkelhartspijkenisse.nl en niet stadshartspijkenisse.nl. En dat terwijl in het AD wordt beweerd dat Spijkenisse al in de jaren '80 van de vorige eeuw het centrum als Stadshart aanduidde. Vast staat dat het bestemmingsplan Hoogvliet - Stadshart in juli 2010 in werking is getreden. En dat Spijkenisser belanghebbenden er in de aanloopfase bezwaar tegen hadden moeten en kunnen maken. En niet in 2016.

An sich is het natuurlijk best raar dat Hoogvliet een stadshart claimt te hebben. Hoogvliet was ooit een vissersdorp en is na de jaren 50 van de vorige eeuw nooit meer dan een deelgemeente en stadsdeel geweest en het stadshart van het tot stadsdeel vervallen deelgemeente ligt rond de Coolsingel. Aan de andere kant zijn er in de regio weinig mensen die Spijkenisse als een stad beschouwen. En om een winkelcentrum tot stadshart te upgraden zullen de inwoners van de buurgemeenten Spijkenisse toch echt als een stad moeten gaan beschouwen. En niet als een met geld smijtende, voormalige groeigemeente, die nooit stadsrechten heeft ontvangen en begin jaren '50 van de vorige eeuw enkele honderden inwoners telde.

Maar goed,  in de krant ging een vertegenwoordiger van de Spijkenisser winkeliers te keer alsof ze het alleenrecht op het gebruik van de term stadshart zouden hebben. En dat is onzin. Of gaat er binnenkort ook een open brulbrief naar de onverlaten in Lelystad (Stadshart Lelystad - "Winkelen Werken Ondernemen Uitgaan Wonen"), Amstelveen ("7 Dagen Per Week Droog Shoppen"), Almere (waar het door Spijkenisse opgeëiste woord stadshart wordt gebruikt om het Centrum aan te duiden) en Zoetermeer (waar het woord stadshart al in 1985 in gebruik schijnt te zijn genomen)?

V'óór de fusie met de gemeente Bernisse heeft het nu over zoveel gebrek aan collegialiteit moord en brand schreeuwende Spijkenisse zich bij winkeliers op de rest van Voorne-Putten gehaat gemaakt met een zeer onsympathieke reclamecampagne, waarin de bewoners van de gemeentes Bernisse, Brielle, Westvoorne en Hellevoetsluis werden opgeroepen om hun eigen winkels links te laten liggen en massaal inkopen te doen in het Stadshart van Spijkenisse. 

Spijkenisse en Hoogvliet hebben meer dan de oude Maas met elkaar gemeen. Ooit lagen ze allebei in de Landen van Putten. Spijkenisse in het gedeelte dat werd aangeduid als Putten binnen en buiten de ring(dijk). (Het oorspronkelijke Spijk City lag binnen de ring.) Hoogvliet lag in Putten over de Maas. De Heerlijkheid Putten heeft van circa 1216 tot 1456 bestaan. Maar pas in 1459 vervielen de rechten formeel aan de graven van Holland. 

Tot de Heerlijkheid Putten behorende landen waren te vinden aan weerszijden van de rond 1450 weggevaagde rivier Striene; op het Putse deel van Voorne-Putten, Ijsselmonde, Hoeksche Waard, (Over-)Flakkee en in Noord-Brabant (Klundert en Zevenbergen). 

Hoewel Putten een indrukwekkend grote oppervlakte besloeg (en de dwars door hun bezittingen lopende rivier een belangrijke handelsroute was), waren de Putse heren kennelijk minder machtig en/of belangrijk dan hun Voornse collega's. Zo hebben de heren van Putten - in tegenstelling tot de heren van Voorne - nooit toestemming gekregen om zichzelf graaf te noemen.